بارنامه چیست؟ انواع بارنامه در حمل و نقل

اهمیت مستندات در باربری

در روزگار کنونی در کلیه رده های شغلی، اعم از مشاغل تولیدی و خدماتی، حفظ سوابق و مستندات امری بدیهی به حساب می آید. ارائه خدمات باربری و حمل و نقل کالا نیز به نوبه ی خود مدارک و مستنداتی نیاز دارد. بارنامه از جمله مهمترین این مدارک به حساب می آید. در حمل و نقل زمینی، باربری دریایی و یا حمل و نقل هوایی، متصدی حمل بار نیاز به مدرکی دارد که کلیه اطلاعات بار و کالا در آن موجود باشد. حمل و نقل کالا از یک اسباب کشی ساده گرفته تا امور مهمی همچون صادرات و واردات نیاز به صدور مجوز هایی دارد که در سطوح مختلف صادر می گردد. برای بارهای درون شهری می توان به مجوز های لازم که از طرف نیروی انتظامی صادر می گردد اشاره نمود. حمل و نقل کالا های بین شهری و یا در سطوح بالاتر کشوری نیاز به اخذ مجوز از راهداری ها و سازمان های حمل و نقل جاده ای کشور دارد. کلیه موارد گفته شده مستنداتی هستند که ردیابی اطلاعات مربوط به بار را در هر لحظه و در هر مکان ممکن می سازد.

اصولا تولید و اعتبار بخشی به مدارک و مستندات در هر صنفی نیاز به متصدیان و متخصصان مربوط به آن بخش دارد. از این رو مستنداتی که در امر باربری تولید می گردند می بایست توسط شرکت های باربری صادر می گردد. در اهمیت بارنامه همین بس که این مدرک اوراق بهاردار بوده و تا زمان منسوخ شدن آن می بایست همچون دیگر اسناد و اوراق بهادار محافظت گردد.

محتویات اصلی یک بارنامه چیست؟

همانگونه که در تصویر شماره 1 نیز می توان مشاهده نمود، محتوای بارنامه شامل مواردی می گردد که در صورت حذف هر کدام از آنها عملا ارزش آن ساقط می شود. هنگامی که بارنامه ای صادر می گردد، کلیه اطلاعات می بایست بر مبنای شواهد واقعی و اعداد و ارقام قابل راستی آزمایی تکمیل گردد. مهمترین این محتویات عبارتند از:

• سازمان و نهاد اعتبار دهنده به بار نامه که اصولا یکی از سازمان های حمل و نقل و یا راه و ترابری می باشد
• شماره ی بارنامه که در ردیابی بارنامه در زمان های آتی در صورت لزوم بسیار موثر می باشد
• تعیین شخصیت حقیقی یا حقوقی فرستنده بار که شامل نام و نام خانوادگی و یا نام شرکت یا کارخانه ی مشخصی می باشد
• موارد بالا برای گیرنده ی بار
• مسیر حرکت بار که مشخص کننده ی محدودیتی در خصوص جغرافیای حمل و نقل بار خواهد بود
• آدرس های دقیق مبدا و مقصد که متعلق به فرستنده و گیرنده ی بار می باشد
• در حمل و نقل زمینی مشخصات وسیله نقلیه از جمله شماره پلاک، نوع ماشین باربری و …
• مشخصات بار از قبیل وزن، نوع بار که به صورت لغزان Loose item و یا ثابت Rigid می باشد
• اطلاعات مربوط به کرایه بار از قبیل پیش فاکتور Performa و مبلغ کرایه Invoice هزینه بیمه بار Insurance کمیسیون و صافی
• موارد تکمیلی دیگر که بر اساس نوع حمل و نقل و باربری کالا می تواند متغیر باشد به عنوان مثال شماره قرارداد مربوط به کالای تولید شده توسط کارخانجاتی نظیر ذوب آهن یا تولید کنندگان فولاد

لازم به ذکر است اعتبار بخشی Validation یک بارنامه تنها با تایید سازمان های مربوطه ممکن است. از صادر کننده بارنامه تا سازمان های بازرسی و نهاد ها و وزارت راه و شهرسازی می توانند در اعتبار بخشی یک بارنامه نقش مهمی ایفا نمایند. جهت پی بردن به اهمیت موارد ذکر شده در بارنامه اگر به تصویر شماره 2 توجه کنید، ذکر کلیه موارد و حتی توضیحات تکمیلی در خصوص حمل بارهای خاص، همه و همه می توانند در اعتباربخشی سند صادر شده تحت عنوان بارنامه تاثیر گذار باشند.

به طور کلی در تعریف بارنامه می توان گفت: بارنامه ها اسنادی صادر شده از طرف شرکت های باربری و تایید شده توسط نهادهای مرتبط با حمل و نقل کالا هستند. محتوای الزامی این اوراق بهادار شامل مشخصات کالا، اطلاعات مربوط به ارسال کننده و گیرنده ی بار، هزینه های باربری و جزییات بار از جمله وزن و تعداد کالا می باشد.

یکی دیگر از مواردی که می تواند به عنوان محتوای یک بارنامه مد نظر قرار گیرد و در ارائه خدمات باربری بسیار اهمیت دارد نوع ماشین باربری می باشد. همانگونه که در تصویر 1 قابل مشاهده هست در بخش اطلاعات مربوط به ماشین حمل کالا اشاره به نام این وسیله شده است. کلماتی از قبیل کفی 18 چرخ ولوو در این بارنامه به خوبی نشان دهنده ی مطلب مذکور می باشد.

مقررات و قوانین مربوط به بارنامه

بر اساس باب هشتم قانون تجارت، بارنامه یک سند حقوقی معتبر به حساب می آید. بنابر این قوانین و مقررات حمل و نقل کالا می بایست به نوعی در این سند حقوقی لحاظ شده باشد. در اینجا گوشه ای از مهمترین این قوانین را که هر کدام در سطحی اهمیت خاص خود را دارند بیان می کنیم. لازم به ذکر است حمل و نقل کالا چه به صورت درون شهری و چه باربری برون شهری باشد و یا حتی اگر حمل و نقل کشوری مد نظر قرار گیرد، ممکن است به طور اختصاصی قواعد و مقرراتی را علاه بر کلیات قوانین مربوط به باربری در برگیرد. لذا در این بخش تنها به کلیات این مقررات اشاره می نماییم:

1. مندرجات بارنامه ، صدور بارنامه، اخذ مجوز های لازم برای بارهای ترافیکی و درج در بارنامه، صدور بیمه حمل بار و تعیین هزینه باربری به عهده شرکت یا موسسه باربری و حمل و نقل کالا می باشد.
2. اعلام مشخصات بار، آدرس دقیق مقصد، محل دقیق بارگیری، اعلام جزییات مربوط به بار، اعلام محدودیت های زمانی ممکن و مشخص نمودن خسارت های احتمای بار به عهده ی فرستنده بار و یا به عبارتی صاحبان بار می باشد.
3.  انجام امور تخلیه بار طبق زمان بندی اولیه، حفظ سلامت بار در هنگام تخلیه، تحویل جزء به جزء کالا و نگهداری ایمن بار پس از تحویل به عهده ی گیرندگان ذکر شده در بارنامه می باشد.
4.  مسئولیت نگهداری از بارنامه صادره شده به عنوان یک مدرک معتبر، پایش سلامت کالا در حین جابجایی، حضور به هنگام تحویل و تخلیه بار (تصویر شماره 3 ) به عهده راننده وسیله حمل بار که در بارنامه ثبت شده می باشد.

انواع بارنامه

با توجه به اینکه روشهای مختلفی برای حمل و نقل کالا وجود دارند بارنامه های متفاوتی نیز به وجود آمده اند. در اینکه چه عواملی می تواند در انتخاب روش باربری تاثیر گذار باشد به طور جداگانه بحث خواهیم نمود. اما در اینجا معرفی انواع بارنامه مد نظر می باشد. انواع بارنامه عبارتند از:

• بارنامه دریایی برای بارهایی که با قایق های تندرو Fast Boat، کشتی های حمایتی Supply Boat، کشتی های باربری Barge، کشتی های Ocean Vessels و کشتی های حمل کانتینر Container Vessels حمل می گردد.
• بارنامه هوایی در مورد بارهایی که با هواپیما یا هلیکوپتر Chopper منتقل می گردند
• بارنامه راه آهن برای حمل و نقل ریلی
• بارنامه حمل با کامیون این نوع بارنامه شامل بارهایی می شود که حمل و نقل آنها از طریق ماشین آلاتی همچون : انواع خاور، ایسوزو، کانکسی ، ده چرخ کمپرسی، تریلی کمپرسی، 40 فوت، 20 فوت، کفی بدون لبه، اتاق دار، معمولی یا لبه دار چادری یا مسقف، مسقف فلزی و یخچالی، صورت می گیرد
• بارنامه سراسری این نوع بارنامه طیف وسیعی از روش های باربری را همچون باربری درون شهری، باربری بین شهری، باربری از مبدا کارخانجات بزرگ همچون ذوب آهن اصفهان یا فولاد مبارکه به مقصد های متنوع ، بارنامه های کشوری که از طریق زمینی، هوایی یا دریایی منتقل می شوند را در بر می گیرد.
• بارنامه حمل مرکب فیاتا FIATA combined Transportation این بارنامه نیز همانند بارنامه سراسری بنابر شرایط موجود می تواند از یک یا چند روش باربری جهت انتقال بار استفاده گردد.
• رسید پست، در حالتی که متصدی حمل بار شرکت ملی پست باشد رسید پست حکم بارنامه را پیدا می کند.