در این مقاله می خواهیم مختصری دانش فنی و تجربی در خصوص بارهای فله ای را با هم به مطالعه بنشینیم. برای این منظور بد نیست در آغاز راه برای این سوال که بار فله ای چیست؟ پاسخ مناسبی بیابیم. بار فله ای به دو طریق تعریف می گردد. ابتدا تعریفی بین المللی برای بار فله ای را درنظر می گیریم. در این تعریف بیشتر تاکید بر حمل بار از طریق حمل و نقل دریایی شده است. تصویر شماره 1 ، یک کشتی بار فله را به تصویر کشیده است.
با توجه به این رویکرد، تعریف بار فله ای عبارت است از:
بار فله ای یک اصطلاح در باربری دریایی به عنوان بارهای غیر قابل بسته بندی برای قرارگرفتن در کانتینر و به نوعی بارهای عمده ای می باشد. اگر خرده باری به آسانی به صورت بسته بندی درنیاید یا اینکه نتوان آن را در کانتینر قرار داد به اصطلاح به آن بار فله ای گفته می شود. نمونه ای از بارهای فله ای را می توان روغن، دانه ها، زغال سنگ و … به حساب آورد. مهمترین تفاوت بارهای فله با دیگر انواع بار، عدم امکان بسته بندی به لحاظ بارگیری می باشد. بارهای غیر فله امکان این را دارند که جهت بارگیری به صورت بسته بندی شده در کانتینر و یا غیره قرارداده شوند.
روش دوم تعریف بار فله بر اساس وسایل حمل و نقل این بار می باشد. در این تعریف تاکید بر نوع ماشین آلات حمل و نقل بار صورت گرفته است. در این تعریف می خوانیم: “حمل بار فله ای نوعی از حمل کالا است که در آن مواد، در مخازن ویژه ای بسته به نوعشان حمل می شوند و این مخازن توسط وسایل نقلیه گوناگونی حمل می شوند.” (منبع ویکی پدیا)
به نظر می رسد در تعریف دوم بار فله را بیشتر در حالت مایع وگاز در نظر گرفته اند حال آنکه با دقت دراین تعریف متوجه می شویم که حالت بار اهمیت چندانی ندارد تنها حمل و نقل کالا به وسیله مخازن و یا موارد مشابه آن در نظر گرفته شده است. در حمل بار فله به وفور بارهایی که حالت جامد دارند مشاهده می گردد که از نمونه های بارز آن حبوبات، مصالح ساختمانی، قطعات صنعتی و … می باشد.
همانند کلیه انواع بار، روش حمل و نقل بار فله می تواند طرق زیر را شامل شود:
- حمل بار فله با روش حمل و نقل جاده ای
- جابجایی بار فله با استفاده از روش حمل و نقل ریلی
- حمل بار فله از طریق دریایی به دو صورت بار فله خشک و بار فله مایع
- حمل بار فله از طریق روش ترکیبی که می تواند شامل یک یا چند نوع حمل و نقل گردد
اکنون که با مفاهیم کلی مرتبط با حمل و نقل بار فله و همچنین انواع روش های باربری بار فله آشنا شدیم، بد نیست که هر کدام از روش های فوق را به صورت مختصر توضیحی دهیم:
حمل بار فله با روش حمل و نقل جاده ای
محموله های جاده ای چه محموله های بار فله و چه بارهای قابل بسته بندی، از طریق حمل در ماشین آلات حمل و نقل جابجا می شوند، ماشین آلاتی همچون کامیون، کامیونت معمولی، خاور یا کامیونت مسقف، کامیون تک یا 6 چرخ، کامیون ده چرخ یا جفت، تریلی کفی، تریلی نیم لبه، تریلی لبه دار یا بغلدار معمولی، تریلی ترانزیت یا بغدار چادری، وانت پیکان، وانت مزدا، وانت نیسان، ایسوزو، کانکسی، ده چرخ کمپرسی، تریلی کمپرسی، 40 فوت و 20 فوت. این ماشین آلات متناسب با باری که می بایست حمل و نقل آن انجام گردد انتخاب می شوند. حال اگر بار فله ای مد نظر باشد، می بایست ماشین آلاتی که برای حمل و نقل بار فله ای مناسب است انتخاب گردند. تناژ و میزان بار فله ای نیز به نوبه ی خود در تعیین ماشین حمل و نقل کالا تاثیر به سزائی دارد. محصولات فولادی در صورتی که به صورت بندیل و یا رول باشند عملا از دایره بارهای فله ای خارج می گردند. تصویر شماره 2 نمایش یک بار غیر فله شامل رول ورق فولادی می باشد. نمونه ی بارز این نوع محصولات، بار کارخانه ذوب آهن اصفهان و یا کالاهایی که از فولاد مبارکه اصفهان بارگیری می گردند. اغلب این محصولات کاملا بسته بندی شده اند و می توان آنها را در واحدهای قابل شمارش در نظر گرفت.
اما نکته ای که در خصوص محصولات فولادی وجود دارد این است که گاهی بارگیری این محصولات به صورت خرده بار می باشد. به این معنی که در یک ماشین حمل و نقل از چند نوع محصول به تعداد مشخص و بسته بندی نشده ای وجود دارد. یک نمونه از این بار می تواند تعدادی میلگرد، تعدادی نبشی، تعدادی ناودانی، تعدادی ورق آهن فابریک یا شیت برش داده شده باشد. در این حال چنین باری نیز یک بار فله به حساب می آید. حمل این بار می تواند از طریق یک تریلی کفی انجام گردد.
جابجایی بار فله از طریق حمل و نقل ریلی
در حمل بار با روش باربری ریلی سه گروه در نظر گرفته می شود: گروهی از بارهای فله ای با استفاده از واگن های قطار حمل و نقل می گردند. این نوع بارهای فله ای بیشتر مواد خام استحصال شده از معادن را در بر می گیرند. گروه دوم واگن های مسقف لبه کوتاه یا لبه بلند می باشند. در این نوع واگن ها بارهای فله ای قرار داده می شود که نیاز به مراقبت دارند، نمونه ی این بارهای فله ای دانه ها و حبوبات می باشند. سومین گروه بارهای فله که از طریق حمل و نقل ریلی جابجا میگردند، واگن های مخزنی می باشد. این مخازن برای حمل و جابجایی مایعات و گازهای شیمیایی در نظر گرفته شده اند. تصویر شماره 3 واگن های مخزنی را به نمایش می گذارد.
حمل بار فله از طریق دریایی به دو صورت بار فله خشک و بار فله مایع
بارهای فله ای که از طریق حمل و نقل دریایی جابجا میگردند با استفاده از کشتی های فله بر Bulk carrier جابجا می شوند. نوعی از این کشتی ها فقط مخصوص بار فله خشک Dry bulk carrier می باشد. در حال حاضر گفته می شود، یک سوم بارهای فله جهان از طریق کشتی های مذکور جابجا می گردند. نوع دیگری از کشتی های فله بر کشتی های حمل بار فله مایع یا Liquid bulk carrier می باشند که این کشتی ها مجهز به مخازن عظیم با کلیه امکانات مورد نیاز برای حمل مایعات می باشند. اصطلاح دیگری که برای کشتی های مخصوص حمل مایعات به کار می رود تانکر نام دارد. البته با توجه به نوع بار فله تانکر ها به سه نوع مختلف تقسیم می شوند:
- تانکر نفت Oil tanker که به طور عمده نفت خام و فرآورده های آن را حمل و نقل می نماید؛
- تانکر گاز یا Liquid gas tanker این تانکر ها مخصوص حمل گاز LNG و گاز LPG می باشد؛
- تانکر حمل دیگر مواد شیمیایی Chemical tanker
در پایان شما عزیزان را دعوت می کنیم تصاویر زیبایی را از یک نمونه بارگیری فله خشک با استفاده از Bulk carrier را مشاهده کنید.
کلیپ شماره 1 – بارگیری بارفله خشک(Bulk carrier cargo operation)
حمل بار فله از طریق روش ترکیبی که می تواند شامل یک یا چند نوع حمل و نقل گردد
این مورد نیز می تواند ترکیبی از موارد سه گانه ذکر شده باشد.اصولا حمل و نقل بین المللی شامل حال این نوع جابجایی بارهای فله می گردد. در مواردی هر سه نوع نیز برای حمل و نقل بار فله مورد استفاده قرار می گیرد.